De veelzeggendheid van lege taal

Hoezeer de betekenis van taal in communicatie kan afwijken van de woordenboekbetekenis werd mij, ik geef een voorbeeld uit vele,  weer eens schokkend duidelijk toen ik als vijftienjarige jongen door mijn naschooltijdse baas, de tuinder Piet van Vliet, beter bekend bij zijn Rijnsburgse bijnaam Piet de Scharrelaar, met een loodgieter uit Leiden als  nieuwsgierig hulpje mee het dak van de grote schuur was opgestuurd. Op een gegeven moment moet ik die man iets gevraagd hebben als ‘Wat ga jij nu doen?’ En opeens kwam die vraag, op een stille manier die mijn nekharen al een beetje deed wakker worden. ‘Ben jij verzekerd?’
‘Ja, hoezo?’
‘Als jij nog een keer jij tegen me zegt, schop ik je van het dak af.’

Ik heb een vrij hardnekkige gewoonte om, voor ik mensen antwoord geef op wat ze tegen mij zeggen, vragen te stellen als ‘Wat bedoel je precies met …..?’
En, u/jij raadt het al, ook dat maakt mensen vaak boos.

Taal. Het intrigeert mij mateloos. Het was enerzijds een gebied waar ik vanuit mijn achtergrond en opvoeding een ruime achterstand, een zekere onderontwikkeling meekreeg. Anderzijds kreeg ik de geladenheid mee van de tale Kanaäns. Besmet met woorden de oerpuzzel betreffende: “In den beginne was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God. Dit was in den beginne bij God. Alle dingen zijn door het Woord geworden en zonder dit is geen ding geworden, dat geworden is. In het Woord was leven en het leven was het licht der mensen”. (Johannes 1:1-4).

Ben al een poos aan het zoeken naar iets wat ik lege taal noem.
En ik kon het maar niet vinden. Alle definities van taal bevatten het idee van betekenis.
En opeens wist ik het, ik heb zelfs foto’s van iets dat mij een paar jaar geleden totaal raakte. Een schilderij waarvan al twee jaar een printje hier naast me op de wand is geplakband. Helemaal lege taal. Het is gewoon wat gefriemel met een spateltje in dik opgezette verf geweest en het ziet er uit als een veelzeggende tekst.

(Huub de Kort, Jade, 2007. Olieverf op linnen 90 x 90 cm).

Van hieruit kunnen we verder. Taal is gebaseerd op ons vermogen vormen te reproduceren in woord en klank, gecombineerd met ons vermogen die vormen te laden met betekenis.
Dit heeft geresulteerd in gesproken en geschreven taal.

Een hele reeks gegevenheden spelen hier een rol.
Ten eerste is de betekenis van een klank of een vorm altijd een soort gemiddelde betekenis: een betekenis op een zeker nivo van generalisatie.

……………………………………………………………………………………………………………………
Generaliseren
Generalisaties zijn het herkennen van al bekende dingen om niet alles te hoeven verwerken. Hiermee kun je als je weet wat bijvoorbeeld een stoel is alle stoelen herkennen zodat je dat niet voor iedere stoel hoeft te doen.

(http://www.freewebs.com/dhnlp/filters.htm)
……………………………………………………………………………………………………………………

Zo betekent het woord stoel stoel.
Niet alleen heeft iedereen een eigen beeld bij stoel, al of niet een concreet plaatje van een echte stoel, of een vager beeld c.q. idee van iets waarop je kunt zitten.  Ook heeft elke ‘stoel’ een eigen geschiedenis in onze geheugens. Variërend van dolkomisch via neutraal tot zwaar traumatisch.
Verder heeft elke betekenis ook voor iedereen een verschillende gevoelswaarde.
Afhankelijk van onze aard, afkomst, familiale en andere omstandigheden kan een simpele boodschap al enorm uiteenlopende indrukken oproepen in de aangesprokene/de aangeschrevene. Ook onze cultuur en geloofsovertuiging heeft invloed op hoe we bepaalde woorden en uitspraken begrijpen en waarderen.

-=-=-=-=-=-=-=-=-=-
Dit stuk is dus niet af, staat al als kladje sinds april te wachten en ik laat het nu vrij.
Tabé.