(Deze foto heb ik gepikt van een website met veel informatie over het werk van Hellinger).
Ook anderhalf jaar geleden las ik de wat mij betreft beste uitleg van het werk van Bert Hellinger. (Hellinger is de grondlegger van ‘familieopstellingen’).
Ik schreef daarover toen (op 21-7-2012) de volgende email:
Hoi,
Laatst tijdens die vastenweek in Frankrijk heb ik het boek Spoedcursus Verlichting van Tijn Touber gelezen.
Dit boek vond ik een plezier om te lezen, en ook weer een boek waard om weggeven te worden, vandaar dat ik er 5 bestelde in plaats van 1, de ene die ik nodig heb om het volgende stuk eruit over te typen.
(Wie het boek lezen wil, kan een exemplaar van me lenen).
Bij nader inzien zie ik af van het helemaal overtypen van de wat mij betreft beste uitleg van het werk van Bert Hellinger, het is toch 7 kantjes.
Wat me vooral trof was de schets van de noodzaak van het ingaan tegen het groepsgeweten, iets wat ik de afgelopen jaren heb gedaan, zonder er deze duidelijke woorden bij te weten.
In die zin was het voor mij een opluchting om dit hoofdstuk (Thuiskomen in de wereld) te lezen.
Het bevat dus onder veel meer dit:
Hellinger kwam erachter dat individuen binnen families en groepen bepaalde rollen spelen, die zij op zich nemen om het grotere geheel in stand te houden.
Sommige van die rollen – zoals bij kinderen die zichzelf opofferen om het huwelijk van hun ouders te redden – kunnen desastreus zijn.
Een overspelige vader kan bijvoorbeeld een proces in gang zetten, waarbij de vrouw zich van hem verwijdert.
De zoon neemt vervolgens de plaats naast de moeder in, omdat hij het gat wil opvullen dat is ontstaan. Omdat de zoon niet meer op zijn eigen plaats staat,
raakt hij ook verwijderd van zijn broers, zussen en andere familieleden. De constellatie klopt niet meer.
Kinderen doen dit, zo zag Hellinger, omdat zij worden gedreven door een kracht die groter is dan henzelf: het groepsgeweten.
Hij zag de werking van dit collectieve geweten voor het eerst duidelijk in Afrika, waar hij als missionaris werkte en constateerde dat stamleden vaak volledig werden geleefd door het groepsgeweten van de clan waartoe zij behoren.
Terug in Europa zag Hellinger dat de situatie hier feitelijk hetzelfde is.
Ook wij offeren onze individualiteit, gezondheid en geluk op aan de groepsnorm, hetgeen leidt tot zelfdestructie, geweld, dwangmatigheid en depressie.
(…..)
Geen mens ontkomt aan de dwingende kracht van het groepsgeweten.
Als je werkelijk jezelf wilt zijn en je plek in het grotere geheel wilt innemen, dan is het van belang om dit groepsgeweten te leren kennen.
Hellinger: ‘Ik ben erachter gekomen dat het groepsgeweten niets te maken heeft met moraal of ethiek, maar puur met overleven.
Mensen worden geplaagd door een slecht geweten en door schuldgevoelens als zij iets hebben gedaan wat hun positie in een groep in gevaar brengt.
Onschuldig is in dit verband dus niets anders dan het gevoel dat je door de groep wordt geaccepteerd, dat je erbij hoort.
En schuld is het gevoel dat je het lidmaatschap van de groep hebt verspeeld. Dit inzicht vormt de grondslag van mijn werk.’
(…..)
De grootste uitdaging voor het oplossen (in balans brengen) van een familieconstellatie is dat individuen bereid moeten zijn om tegen het
groepsgeweten in te handelen en voor zichzelf op te komen. Zij moeten een rebel durven zijn, bereid zich schuldig te voelen en hun ‘kwade’ geweten te volgen om de gezonde orde te herstellen.
Hellinger: ‘Vooruitgang kan alleen maar plaatsvinden met een slecht geweten. Wie onschuldig blijft, blijft ook beperkt. Wie onschuldig wil blijven, blijft een kind. Volwassenen worden schuldig, maar zijn daarom niet slecht. Integendeel, als zij schuldig worden, worden zij menselijker.
Hun ziel wordt ruimer en opener voor andere ervaringen.’
Er is veel moed voor nodig om een slecht geweten ten opzichte van de eigen groep te trotseren.
Een indrukwekkend voorbeeld van deze moed liet de Egyptische president Anwar Sadat zien toen hij in 1977 als eerste Arabische leider een officieel bezoek aan Israël bracht en de Knesset toesprak. Hij was in staat boven zijn slechte groepsgeweten uit te stijgen, maar werd in 1981 alsnog vermoord door mensen uit zijn eigen groep, die dit – in de redenering van Hellinger – dus met een schoon geweten deden.
Overigens las ik recent van nog iets anders de beste uitleg tot nu toe, de uitleg van overdracht. In het Engels dit keer, maar zeer aanbevolen:
deel 1: http://gregoryhinklephd.wordpress.com/2012/06/26/the-art-of-being-a-good-bad-therapist-part-1/
deel 2: http://gregoryhinklephd.wordpress.com/2012/07/17/the-art-of-being-a-good-bad-therapist-part-2/
Bij elkaar een kantje of zeven.Het maakt het therapieproces, maar ook het onderlinge geharrewar van mensen onderling dat om niets en bij verrassing kan ontsporen, een stuk inzichtelijker.
En da’s nooit weg, toch?
Groet,
hans
Een vriendin herkende wat ik bedoelde en schreef dit terug:
Wat een mooi, inzichtelijk hoofdstuk over Hellinger. Met lijnen die vanaf het begin van de geschreven geschiedenis tot nu doorwerken. Adembenemend. Ik moest ook denken aan de familieopstelling die jij deed, waarbij je overleden broertje een plaats ingeruimd kreeg.
